Αθήνα, 29-6-07: Αν και είναι νωρίς για να έχουμε μια ολοκληρωμένη εκτίμηση του μεγέθους της καταστροφής από την πυρκαγιά που ακόμα εξελίσσεται στην Πάρνηθα, πρόκειται σίγουρα για ένα συγκλονιστικό πλήγμα στο σημαντικότερο οικολογικό θησαυρό της Αττικής.
Για όλους εμάς που γνωρίζουμε την περιοχή και δουλεύουμε για την προστασία του Εθνικού Δρυμού της Πάρνηθας, η σημερινή είναι μια μέρα τραγι-κή. Οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν ολοκληρωτική καταστροφή σε τοποθεσίες, στις οποίες οι επιστη-μονική ομάδα του WWF Ελλάς έχει ξεκινήσει την καταγραφή του πληθυσμού του κόκκινου ελαφιού της Πάρνηθας, όπως η Αγία Τριάδα και ο ΣΕΓΑΣ.
Αν και είναι νωρίς για να επιρρίψουμε ευθύνες, ειδικά όταν γνωρίζουμε την αυτοθυσία και προσωπική ευαισθησία των πυροσβεστών σε τέτοιες κρίσιμες καταστάσεις, υπάρχουν ανοιχτά ερωτήματα: πώς ξέφυγε η πυρκαγιά που ξεκίνησε από τα Δερβενοχώρια, 15km μακριά, και από δήθεν ελεγχόμενη, μέσα σε ελάχιστη ώρα, ξέφυγε από κάθε έλεγχο και έκαψε τον Εθνικό Δρυμό; Φαίνεται πως το πρό-βλημα δεν είναι μόνο η καταστολή, αλλά ο κύκλος πρόληψη-καταστολή-αποκατάσταση και προστασία για το οποίο δεν έχουν παρθεί οι κατάλληλες πολιτικές αποφάσεις.
Η καταστροφή στην Πάρνηθα είναι απλώς η κορυφή μιας πυραμίδας τέτοιων ανεξέλεγκτων καταστά-σεων, που κάθε ξηρό και θερμό καλοκαίρι καταστρέφουν το δασικό πλούτο της χώρας. Δεκάδες ταυ-τόχρονες πύρινες κρίσεις που δοκιμάζουν τα όρια των δυνατοτήτων της κρατικής μηχανής, αναδεικνύουν τις τεράστιες αδυναμίες μας στον τομέα της διαχείρισης κρίσεων και μας θυμίζουν ότι η επίλυση των μεγάλων ζητημάτων διαχείρισης και προστασίας του φυσικού πλούτου της χώρας εξακολουθεί να μένει στα πολιτικά αζήτητα.
«Οι ώρες κρίσης προφανώς δεν προσφέρονται για συγκρούσεις αλλά μόνο για σύνεση και συμπαρά-σταση σε όσους βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της πυρόσβεσης», δηλώνει ο διευθυντής του WWF Ελλάς, Δημήτρης Καραβέλλας, «Οφείλουμε όμως να δώσουμε έμφαση στην πρόληψη, δηλαδή στη σωστή και ολοκληρωμένη θεσμική θωράκιση των δασών και δασικών εκτάσεων και στην απόλυτη προστασία τους μετά την καταστροφή. Δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τις απαράδεκτες κυβερνητικές πρωτοβουλίες για αναθεώρηση του άρθρου 24, την κατάπτυστη τροπολογία του κατέθεσε ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης για νομιμοποίηση αυθαιρέτων στα δάση, την πολιτική επιλογή για καθυστέ-ρηση της ολοκλήρωσης του δασολογίου, που απλά ενισχύουν όσους βλέπουν στα δάση της χώρας μας την ευκαιρία για πλουτισμό. Με αφορμή αυτή την καταστροφή που υποβαθμίζει ευθέως την καθημερινότητα όλων των κατοίκων του λεκανοπεδίου, υπάρχει περίπτωση να δούμε την πρώτη στα ελληνικά χρονικά σαφή ανάληψη ευθυνών για περιβαλλοντική καταστροφή από την πολιτική ηγεσία της χώρας;», καταλήγει ο κ. Καραβέλλας.
Η ηγεσία μας το οφείλει αυτό σε όλους τους Έλληνες πολίτες, οι οποίοι έχουν κατακλύσει το τηλεφωνικό κέντρο του WWF Ελλάς ρωτώντας με ποιον τρόπο μπορούν να προσφέρουν εθελεοντικά, ώστε να διασωθεί ό,τι ακόμα είναι δυνατό.
Πρώτη εκτίμηση των άμεσων επιπτώσεων της πυρκαγιάς στην πανίδα και χλωρίδα της Πάρνηθας
Οι επιπτώσεις της δασικής πυρκαγιάς στην πανίδα και χλωρίδα μιας περιοχής διακρίνονται σε άμεσες και έμμεσες. Οι άμεσες γίνονται σχεδόν ακαριαία αντιληπτές: η υπέργεια βλάστηση στις περισσότερες περιπτώσεις αφανίζεται, ενώ η πανίδα, ανάλογα με τις ικανότητες κάθε είδους, είτε αφανίζεται είτε μετακινείται σε άλλες περιοχές. Οι έμμεσες επιπτώσεις είναι ακόμα δυσκολότερο να εκτιμηθούν. Πρόκειται για τις διαδικασίες «δευτερογενούς διαδοχής», που συνήθως οδηγούν στην επαναφορά της πρότερης κατάστασης (εφόσον το δάσος αφεθεί στη φυσική αποκατάσταση).
Ορνιθοπανίδα
Τα πουλιά έχουν γενικά την ικανότητα να απομακρύνονται πετώντας μακριά από τη φωτιά. Δεν συμβαίνει το ίδιο όμως με τις φωλιές, τα αβγά και τους νεοσσούς τους.
Η πυρκαγιά της Πάρνηθας δε χαρακτηρίστηκε μόνο για την τεράστια έκταση και ένταση, αλλά και για την ευαίσθητη περίοδο εμφάνισής της, δηλαδή στην αρχή του καλοκαιριού, όταν πολλά πουλιά κλείνουν τον κύκλο της αναπαραγωγικής τους διαδικασίας.
Οικογένειες χιλιάδων δασόβιων πουλιών γίνονταν αντιληπτές σε όλη την έκταση του δάσους. Αυτή την εποχή δεν είχε ολοκληρωθεί η ανάπτυξη των νεοσσών πολλών αρπακτικών πουλιών, όπως της Γερακίνας, των Ξεφτεριών και των νυχτόβιων αρπακτικών πουλιών Χουχουριστής και Γκιώνης που φώλιαζαν στα δάση που κάηκαν. Παρόλο που δεν είχε εντοπιστεί η ακριβής θέση της φωλιάς των Φιδατεών που τριγυρνούσαν καθημερινά στο δυτικό τμήμα της Πάρνηθας, είναι βέβαιο ότι οι νεοσσοί τους ήταν ακόμη ανίκανοι να απομακρυνθούν από τις φωλιές τους.
Στα δυτικά δάση της Πάρνηθας είχε παρατηρηθεί και η πυκνότερη συγκέντρωση Αιγοθήλιδων (Γυδοβιζάστρων) που δεν είχαν ολοκληρώσει την ανατροφή των νεοσσών τους.
Τι απέγιναν τα δασόβια πουλιά που κατάφεραν να πετάξουν μακριά; Ελατοπαπαδίστες, Βασιλίσκοι, Κοκκινολαίμηδες, Τρυποφράκτες, Δενδροβάτες, Μακρονούρηδες, Σπίνοι είναι λίγα μόνο από τα είδη που έχουν απόλυτη ανάγκη το δάσος. Θα πρέπει να δώσουν μάχη σαν πρόσφυγες σε νέες επικράτειες που, εάν υπάρχουν τέτοιες επικράτειες, είναι ήδη κατειλημμένες από άλλα δασικά πουλιά.
Θηλαστικά
Περισσότερα από 35 διαφορετικά είδη είχαν εντοπιστεί στα δάση της Πάρνηθας. Σκαντζόχοιροι, Αλεπούδες, Πετροκούναβα, Λαγοί είναι μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά των οποίων η τύχη αγνοείται.
Ελάφι
Χωρίς αμφιβολία η Πάρνηθα ήταν γνωστή για έναν από τους ελάχιστους στη χώρα και σίγουρα τον πιο ακμαίο πληθυσμό Ελαφιών Cervus elaphus. Πριν 15 χρόνια ο πληθυσμός τους είχε υπολογιστεί σε 100-120 άτομα τουλάχιστον. Τελευταία οι εκτιμήσεις έδειχναν μια φανερή τάση αύξησης του πληθυσμού που ίσως ξεπερνούσε τα 400 άτομα.
Το WWF Ελλάς μόλις είχε ξεκινήσει την μελέτη εκτίμησης του σημερινού πληθυσμού των ελαφιών στο πλαίσιο του προγράμματος «Γνωρίζω-Συμμετέχω-Προστατεύω- Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας» που πραγματοποιείται με τη χορηγία της Eurobank EFG και σε συνεργασία με τους αρμόδιους διαχειριστές της Πάρνηθας, δηλαδή τον Φορέα Διαχείρισης και το Δασαρχείο Πάρνηθας.
Μόλις πριν μία εβδομάδα (21-22 Ιουνίου 2007) είχε οργανωθεί στην Πάρνηθα, διεθνής συνάντηση εργασίας ειδικών επιστημόνων για τη μελέτη των ελαφιών. Σκοπός της συνάντησης ήταν να αξιολογηθούν οι τεχνικές εκτίμησης του πληθυσμού των ελαφιών της Πάρνηθας. Στις πιλοτικές πάντως εφαρμογές της καταγραφής από εποπτικές θέσεις (vantage points) 50 εθελοντές του WWF Ελλάς είχαν καταγράψει περισσότερα από 80 ελάφια σε ένα μικρό μόνο τμήμα του συνολικού βουνού.
Ήδη είχε φανεί ότι τα περισσότερα ελάφια είχαν από νωρίς εγκαταλείψει τα χαμηλότερα σημεία για να παραθερίσουν στα υψηλότερα, πιο δροσερά σημεία – εκεί ακριβώς που μαινόταν η πυρκαγιά για περισσότερο από 2 μέρες.
Είναι άγνωστο τι έχουν απογίνει οι αγέλες που βρίσκονταν κοντά στο Μαυρόρεμα, την Ντράτιζα, και όλα τα ξέφωτα του δυτικού τμήματος. Στο ίδιο, σχεδόν παρθένο, τμήμα είχαν παρατηρηθεί και τα ελάχιστα Ζαρκάδια Capreolus capreolus του βουνού.
Άλλα σπονδυλωτά
Οι Κρασπεδοχελώνες (Testudo marginata) σχεδόν αποκλειστικά ελληνικό είδος χερσαίων χελωνών, εξ’ορισμού είναι τα σπονδυλωτά που είναι αδύνατον να απομακρυνθούν από την πυρκαγιά.
Ασπόνδυλα
Φυλλοφάγα και φλοιοφάγα έντομα και άλλα ασπόνδυλα που στήριζαν την αλυσίδα της ζωής της Πάρνηθας απανθρακώθηκαν. Η πλειοψηφία της εδαφικής μικρο-, μεσο- και μακροπανίδας ζει στο ανώτερο τμήμα του δασικού τάπητα που κάηκε.
Περισσότερες πληροφορίες:
Δημήτρης Καραβέλλας, Διευθυντής WWF Ελλάς, τηλ. 210-3314893, d.karavellas@wwf.gr
Μαρίτα Παντέρη, Υπεύθυνη Τύπου WWF Ελλάς, τηλ. 697-6807632, m.panteri@wwf.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου